Przechodząc do charakterystyki napojów i soków prezentowanych na półkach sklepowych Egiptu [2] tradycyjnie dominują tu formuły oparte o koncentraty owoców takich jak pomarańcza, jabłko czy rzadziej grejpfrut. Istotnym wolumenem sprzedaży są soki i napoje produkowane na bazie lokalnych owoców. Na szczególne wyróżnienie zasługują nektary i soki produkowane z lokalnych owoców takich jak: guawa, mango, granat czy nawet melon i arbuz. Dość często można spotkać nektary produkowane na bazę owoców zupełnie u nas nieznanych jakimi są owoce drzewa chleba świętojańskiego (carob tree) lub owoców tamaryndowca (tamarind).
Ważnym elementem powodzenia sprzedaży artykułów jakim są soki i nektary owocowe jest ich oferta na półkach sklepowych. Dla klienta oprócz ceny ważna jest funkcjonalność opakowania w jakim sprzedawane są soki i napoje w Egipcie. Głównym kryterium jakim należy się kierować przy prezentacji opakowań tu wykorzystywanych jest pojemności. Opakowania o małych pojemnościach do 0.5L należy nazwać opakowaniami indywidualnego, najczęściej jednorazowego wykorzystania SS (Single Serve). Większe opakowania są nazywane opakowaniami zbiorczymi MS (Multi Serve). Kolejnym kryterium jest rodzaj materiałów użytych do produkcji tych opakowań. W związku z powyższym przedstawiono tu opakowania takie jak:
- Kartony do pakowania w technologii aseptycznej z poprzedzającym procesem obróbki soku bądź nektaru owocowego w systemie UHT (Ultra High Temperature), są to najpopularniejsze opakowania spotykane na tym rynku.
- Ze względu na atrakcyjność opakowania pod względem ceny, ale też i funkcjonalności opakowania, butelki wykonane z tworzyw sztucznych są coraz bardziej popularne zarówno w technologii procesu i rozlewu nektarów czy soków owocowych jak i w technologii aseptycznej. Dominującym tworzywem do wytwarzania powyżej przedstawionych opakowań jest PET (Polyethylen Terephthalate). W tym miejscu należy nadmienić, że koszty wykonania butelki PET (zawierającą nakrętkę i etykietę) w porównaniu z kartonem o takiej samej pojemności, są tu dwukrotnie tańsze. Do porównania użyto modelu TCO (Total Costs of Ownership) calkowitego kosztu posiadania i utrzymania tych porównywanych opakowań. Coraz rzadziej są spotykane butelki przeznaczone dla tego sektora produkcji wykonane z tworzywa HDPE (High Density Polyethylen) – polietylenu o wysokiej gęstości.
- Opakowania szklane są głównie przeznaczone do produkcji soków i napojów w technologii rozlewu na gorąco HF (Hot Fill).
- Najtańszym opakowaniem przeznaczonym do rozlewu nektarów czy soków owocowych jest „pouch”– woreczek wykonany z kilkuwarstwowej powłoki z tworzywa sztucznego, do którego nektar bądź sok są rozlewane najczęściej na gorąco, rzadziej w systemie aseptycznym. Ze względu na uwarunkowania cenowe produkt ten wykazuje dość wysoką dynamikę wzrostu sprzedaży.
SEKTOR NR 3: Procesy pakowania i zakończenia produkcji
Przedstawione powyżej produkty podlegają dalej procesom pakowania jednostkowego a następnie zbiorczego. Podstawowymi opakowaniami jednostkowymi oraz technologiami pakowania w Egipcie są:
Pakowanie w kartony.
Pakowanie soków oraz nektarów owocowych w kartony jest tu bardzo popularne dla wszystkich kategorii sprzedażowych – dla opakowania indywidualnego wykorzystania SS (Single Serve), ale też i dla opakowań zbiorczego i wielokrotnego wykorzystania MS (Multi Serve).
Pakowanie w opakowania PET, HDPE.
Opakowania z tworzyw sztucznych zdobywają coraz większą tu popularność zarówno dla kategorii sprzedażowej SS jak i MS. Szczególnie istotne jest to, że Egipt jest znaczącym producentem granulatów tworzyw sztucznych, z których wytwarza się opakowania przeznaczone dla przemysłu spożywczego takie jak PET (Polyethylen Terephthalate) czy HDPE (High Density Polyethylen). Podobnie jak w poprzedniej technologii, pakowane produkty przed rozlewem są poddawane procesowi pasteryzacji. Zaczyna być tu również stosowana technologia rozlewu aseptycznego, ale też i na gorąco do opakowań typu PET.
Pakowanie w woreczki napojowe.
Woreczki napojowe (pouch) są tu kategorią dość dobrze rozwijającą się. Impulsem do ich stosowania jest ich konkurencyjna cena w stosunku do innych opakowań. Stosuje się je głównie do pakowania nektarów owocowych najczęściej w rozlewie na gorąco. Po takim rozlewie następuje chłodzenie zapakowanego produktu w specjalnie do tego celu zbudowanym tunelu chłodzonym wodą.
Pakowania w butelki szklane.
Stosowanie butelek zwrotnych do pakowania w nie soków oraz napojów owocowych praktycznie tu nie istnieje. Bardzo rzadko spotyka się również wspomniane produkty pakowane w butelki jednorazowe. Najczęściej są tu pakowane soki owocowe typu NFC (Non From Concentrate), Po procesie rozlewu tak zapakowane napoje podlegają procesowi pasteryzacji tunelowej wraz z późniejszym chłodzeniem. Jeżeli rozlew był prowadzony na gorąco to tak zapakowany produkt podlega chłodzeniu w tunelu chłodzonym wodą.
Rys.2 przedstawia schematycznie technologie produkcyjne zastosowane w standardowym zakładzie produkcji soków oraz nektarów w Egipcie. Oprócz procesów produkcyjnych oraz pakowania, niezbędne jest też dostarczenie mediów produkcyjnych i energetycznych, odebranie i zagospodarowanie odpadów i ścieków poprodukcyjnych. Kluczową funkcję zapewnienia standardów jakościowych spełnia tu stacja mycia w obiegu zamkniętym dla urządzeń i instalacji procesowych CIP (Clearing In Place) [5], jak i linii rozlewniczych. Istotnymi zagadnieniami są również procesy magazynowania i logistyki. Nowoczesnym systemem przeznaczonym do składowania wyrobów gotowych jak i surowców wydaje się tu być system typu RS (Radio-Shutlle). Przedstawione schematycznie technologie produkcji są zilustrowane formą diagramu przepływu surowców i produktów PFD (Product Flow Diagram), która może być dalej pomocna w budowie szczegółowego schematu technologiczno- pomiarowego typu P&ID (Piping & Instrumentation Diagram) na końcu konstrukcji ciągu technologicznego czy całego zakładu.
| Rys. 1. Schemat produkcji i przepływu surowców, półproduktów oraz wyrobów gotowych w przykładowym zakładzie produkcji soków i nektarów owocowych w Egipcie. |
Warto zapamiętać
Na Bliskim Wschodzie [6], [7], [8], więc także i w Egipcie produkcja soków oraz napojów owocowych jest bardzo często prowadzona w zakładach mleczarskich, bądź powiązanych z produkcją mleczarską. Takie rozwiązanie ma duże zalety między innymi:
- przedstawianie jednostkom handlowym szerokiej i uzupełniające się oferty żywności w płynie;
- synergii produkcyjnej, w czasie lata przetwarzanie mleka jest mniejsze niż w innych porach roku, natomiast produkcja soków ma plan czasowy ich wytwarzania zupełnie na odwrót;
Mając doświadczenie operacyjne, ale też i projektowe powiązane ze współpracą ze sprzedażą tych produktów na Bliskim Wschodzie autor poleca, by przenieść część formuł sokowych i nektarowych na polski grunt. Może warte są ponownego przywrócenia formuły soku truskawkowego czy malinowego, których zupełnie jest brak na polskim rynku. Może warto by również być bardziej dynamicznym i dokonywać zmian i szybkiego wprowadzania nowych formuł soków oraz nektarów owocowych, czemu mogłoby pomóc własne laboratorium R&D lub RD&D.
Na koniec ważna informacja, która jest główną myślą przewodnią tego artykułu, że w przypadku braku surowca produkcyjnego jakim jest woda, warto dokonać analizy wykonalności własnego ujęcia wodnego. Celem tego artykułu było, oprócz rynku oraz technologii produkcji w Egipcie, ukazanie możliwości budowy własnego ujęcia wodnego wraz z uzdatnianiem w oparciu o wodę z rzeki Nil. Takie podejście dało zakładowi budowanemu przez autora niezależność w dostawach wody do zakładu produkcyjnego a także poprawiło ekonomikę produkcji tych artykułów.
Literatura:
- ActifloTM – klaryfikator dla oczyszczania wody, http://technomaps.veoliawatertechnologies.com/processes/lib/municipal/3329,Actiflo_brochure-7_datasheets_EN_09.pdf, z dnia 20 wrzesnia 2017r.
- Adaptation and mitigation in the Egyptian fruit juice industry – country reporting, https://www.unido.org/fileadmin/user_upload/Egypt-country-report-DIGITAL-FINAL-20170302-OnePage.pdf, z dnia 30 sierpnia 2017r.
- Hydrologic Regime in the Nile Basin, https://www.google.com.eg/#q=Hydrologic+Regime+in+the+Nile+Basin, z dnia 20 wrzesnia 2017r.
- Maryniak L., Metoda odwróconej osmozy do uzdatniania wody do produkcji napojów bezalkoholowych, Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny (PFiOW) 1996, nr 5.
- Maryniak L., Instalacja CIP dla przemyslu napojow bezalkoholowych, Agro-Industry 4/2015.
- Maryniak L., Produkcja sokow, nektarow oraz napojow owocoych w regionie Zatoki Perskiej, Agro-Industry 2/2014.
- Maryniak L., Produkcja mleczarska w krajach Zatoki Perskiej, Agro-Industry 1/2014.
- Maryniak L., Produkcja mleczarska w Egipcie, Agro-Industry 1/2017.
- Ringblom U., The Orange Book, Tetra Pak Processing System AB, Lund 2004.
