dr Roman Dawid Tauber prof. WSHiG
mgr inż. Tomasz Borowy
mgr Olha Kovinko
Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu
Między produktem a opakowaniem dochodzi do szeregu oddziaływań, które są związane z procesami transportowania związków w systemie opakowaniowym. Do zjawisk tych zaliczane są: migracja, pochłanianie i przenikanie. Migrować mogą substancje zarówno z opakowania do produktu, jak i na odwrót. Analiza tego zjawiska jest szczególnie ważna w przypadku materiałów polimerowych, w których mogą występować związki szkodliwe, np. monomery czy substancje pomocnicze stosowane w przetwórstwie i produkcji opakowań.
Rozwój nowych technologii związanych z materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością podyktowany jest rosnącymi wymaganiami zarówno producentów opakowań, jak i nowymi produktami żywnościowymi, wynikającymi z potrzeb konsumentów. Ze względu na rosnące zainteresowanie konsumentów spożyciem świeżych produktów spożywczych o wydłużonej trwałości i kontrolowanej jakości, producenci, chcąc sprostać powyższym wymaganiom, muszą zapewnić nowoczesne oraz bezpieczne opakowania. Stanowi to wyzwanie dla branży opakowań żywności, a także działa jako siła napędowa dla rozwoju nowych i ulepszonych koncepcji technologicznych opakowań. Świadomość możliwych zagrożeń oraz postęp techniczny sprawiły, że zdecydowanie zaostrzyły się wymagania dotyczące jakości opakowań stosowanych do produktów spożywczych. Opakowania, wykonane są z bardzo różnorodnych surowców i materiałów, zawierających zarówno substancje organiczne, jak i nieorganiczne. Niektóre z nich po przekroczeniu pewnego stężenia mogą niekorzystnie wpływać na organizm człowieka oraz środowisko naturalne, a nawet wykazywać działanie silnie toksyczne, np. dioksyny, polichlorowane bifenyle, chlorofenole, itp.
Opakowania do żywności, podobnie jak wszystkie środki dopuszczone do kontaktu z żywnością, nie mogą zawierać substancji szkodliwych dla człowieka, które mogą migrować do produktu spożywczego, a następnie przenikając do organizmu mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia. Nie mogą też powodować niekorzystnych zmian cech organoleptycznych stykającej się z nimi żywności, zmian w jej składzie oraz uwalniać do żywności składników materiału opakowaniowego w ilościach stanowiących zagrożenie dla zdrowia (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 stycznia 2008 r. w sprawie wykazu substancji, których stosowanie jest dozwolone w procesie wytwarzania lub przetwarzania materiałów i wyrobów z innych tworzyw niż tworzywa sztuczne przeznaczonych do kontaktu z żywnością). Dlatego wszelkie właściwości bezpieczeństwa zdrowotnego zapewnić musi producent według przyjętych norm i przepisów dotyczących tego rodzaju kontaktu żywność – opakowanie, natomiast rolą państwa jest zapewnienie skutecznej kontroli poprzez inspekcję, szczegółowe analizy przez wyspecjalizowane laboratoria. W trakcie przechowywania produktów spożywczych w opakowaniu z tworzyw sztucznych istotnym problemem jest pochłanianie zapachów żywności przez materiał opakowaniowy. Nie tylko wpływa to na jakość żywności poprzez zmniejszenie intensywności aromatu i smakowitości, ale również obniża parametry wytrzymałościowe materiału opakowaniowego. Ogranicza to możliwość powtórnego lub wielokrotnego użycia opakowania. Proces migracji składników opakowania do żywności zależy od temperatury, czasu kontaktu, powierzchni opakowania z produktem spożywczym oraz składu chemicznego produktu i opakowania.
