dr hab. inż. Dorota Kręgiel
Politechnika Łódzka
Konsumpcja napojów bezalkoholowych stale rośnie, choć nie brakuje opinii, że nie jest to pozytywne zjawisko, gdyż może ono wywoływać wiele problemów zdrowotnych. Wcześniejsze badania naukowe sugerowały, że konsumpcja napojów słodzonych prowadzi do wzrostu liczby kalorii w diecie, a to prowadzi do problemu otyłości. Ostatnio udokumentowano również, że częste spożywanie kwaśnych napojów wiąże się z nadmierną erozją zębów. Głównym środkiem zapobiegawczym jest w tym przypadku zmniejszenie lub wręcz wyeliminowanie spożycia kwaśnych napojów. Jednak powodzenie takiej drastycznej strategii jest trudne. Dlatego praktycznym sposobem na zminimalizowanie potencjału erozyjnego popularnych kwaśnych napojów bezalkoholowych może być ich recepturowa modyfikacja.
Procesy erozyjne
Chemiczne rozpuszczanie twardych tkanek zęba wywołane obecnością kwasów, bez udziału mikroorganizmów, zostało zdefiniowane i powszechnie przyjęte jako erozja dentystyczna lub korozja zębów. Za erozję odpowiedzialne są kwasy, które uważane są za główny czynnik etiologiczny procesu. Zmiany erozyjne prowadzą do ekspozycji zębiny, powodując jej nadwrażliwość, a w skrajnych przypadkach dochodzi nawet do ekspozycji miazgi zębowej. Potencjał erozyjny jest miarą szkodliwego wpływu substancji kwasowych na zmineralizowane tkanki zęba. Warto podkreślić, że nie tylko zależy on od składu chemicznego i właściwości fizycznych produktu, ale także od naturalnego środowiska jamy ustnej (czynniki biologiczne) oraz indywidualnych nawyków konsumpcyjnych (czynniki behawioralne). Obecnie podejmowane są wysiłki w celu zmniejszenia ilości substancji chemicznych uszkadzających zęby, poprzez opracowanie nowych środków przeciwerozyjnych. Środki zapobiegawcze mogą również obejmować ograniczenie lub wyeliminowanie kwaśnych napojów z diety. Jednak sukces takich strategii jest trudny do osiągnięcia, ponieważ w dużej mierze zależy to od odpowiedzialnego przestrzegania zaleceń stomatologicznych. Dlatego praktycznym sposobem zmniejszenia szkodliwego wpływu popularnych kwaśnych napojów może być modyfikacja ich składu chemicznego. Wśród parametrów chemicznych, silnie skorelowanych z szybkością erozji, jest stopień nasycenia napoju w odniesieniu do minerałów dentystycznych (hydroksyapatyt, fluoroapatyt). Stężenie wapnia, fosforanu, fluoru oraz pH roztworu uważa się za podstawową termodynamiczną siłę napędową wszystkich procesów erozyjnych. Jednak dwa źródła kwasowe, nawet przy podobnym stopniu nasycenia, mogą bardzo różnicować potencjał erozyjny napoju. Dotyczy to m.in. stosunku molowego Ca:P, rodzaju kwasu, oraz rodzaju chelatorów wapnia. Te parametry należy zawsze brać pod uwagę przy tworzeniu formulacji napojów o zmniejszonym potencjale erozyjnym.
