Chmiel – istotny składnik piwa. Część I: Historia i uprawa

Chmielowy terroire

Chmiel jest uprawiany na wielkich obszarach, w monokulturach, tylko w kilku miejscach na Ziemi – w przeciwieństwie do dziko rosnącego chmielu, który uważany jest za chwast i potrafi rosnąć niemalże wszędzie. Francuski zwrot terroire, tłumaczony jako „ziemia” lub „gleba”, pochodzi z terminologii winiarskiej ma dużo głębsze znaczenie – określa atrybuty środowiska, w którym rośnie winorośl. Kluczowe elementy terroire to: szerokość geograficzna, rodzaj gleby, wysokość nad poziomem morza, klimat, nasłonecznienie, opady oraz temperatura. Wiele kombinacji tych regionalnych właściwości ma newralgiczne znaczenie i często wpływa na unikatowy charakter roślin, uprawianych na danym obszarze. Koncept terroire ma co najmniej tak samo ważne znaczenie dla pędów chmielu, co dla winorośli.

Rysunek 4. Pole chmielu w USA [https://www.yakimachief.com]

Ta sama odmiana chmielu, uprawiana w innych rejonach, będzie charakteryzowała się innymi właściwościami. Dla przykładu – niemiecki tradycyjny chmiel Hallertauer Mittelfrüch, który był (i jest) wysoko cenionym, tradycyjnym chmielem aromatycznym w Stanach Zjednoczonych, został posadzony w znanym rejonie uprawy chmielu w stanie Idaho. W porównaniu do niemieckiego „kuzyna”,szyszki z USA dojrzewają nieco wcześniej, mają większy plon z hektara i charakteryzują się większą odpornością na choroby – ale za pewną cenę. Amerykański Mittelfrüch ma nie tylko mniejszą zawartość olejków eterycznych, lecz także cechuje się wyższą zawartością humulenów, przez co w piwach jest bardziej „agresywny”, nadając im bardziej ziemisto-drewniano-przyprawowych nuty, aniżeli kwiatowo-owocowych. Podobnie dzieje się z innymi odmianami, które uprawia się na innym terroire (Dornbush i in., 2019).

Rejony uprawy chmielu są słynne – szpalery z pędami chmielu ciągną się kilometrami, a odmiany tam uprawiane nazywa się lokalnymi zwrotami. W Niemczech to przede wszystkim strefy Hallertau, Tettnang oraz Hersbruck. W USA to północno-zachodnie stany: Washington, Idaho i Oregon. W Republice Czeskiej najwięcej poletek z chmielem znajdziemy w rejonie Żatec, a w Anglii będą to obszary hrabstwa Kent. Co ciekawe, świetne warunki do uprawy chmielu mamy w Polsce – szczególnie w województwie dolnośląskim (gdzie uprawa dzisiaj już niemal nie istnieje) oraz na Lubelszczyźnie.