Bakterie z rodzaju Legionella w systemach wody ciepłej a pandemia COVID-19

Legionella spp. to pałeczki Gram-ujemne o długości od 2 do 20 µm i szerokości od 0,3 do 0,9 µm. Są mezofilami, dla których optymalna temperatura wzrostu wynosi od 20 do 45°C. Bakterie te nie przetrwalnikują, a więc teoretycznie można je dość łatwo zlikwidować w temperaturach powyżej 60oC. Bakterie te znajdują swoje miejsca bytowania i rozwoju w różnych środowiskach wodnych. Bakterie Legionella sp. charakteryzują niezwykłe zdolności adaptacyjne, umożliwiające im przetrwanie w środowisku o niskiej zawartości składników odżywczych, poprzez pozyskiwanie składników odżywczych z biomasy biofilmu oraz obronę przed drapieżnymi wolnożyjącymi gatunkami ameb. W cyklu życiowym pałeczek Legionella sp. występują naprzemiennie dwie fazy – inwazyjna i replikacyjna. Przejście z jednej fazy do drugiej odbywa się wyłącznie w żywych, aktywnych komórkach pierwotniaków. W niekorzystnych warunkach panujących w wodzie komórki bakterii Legionella mogą również przechodzić w stan tzw. niehodowalności – czyli stan VBNC (ang. Viable But Non-Culturable). Stan taki może występować również wtedy, kiedy bakterie Legionella sp. występują w biofilmach zlokalizowanych w sieci wody ciepłej oraz urządzeniach wodnych.

Legionella spp. namnażają się najlepiej, gdy w urządzeniach lub sieci występują zastoiny wodne lub przepływ wody jest minimalny. Systemy wody ciepłej budynków publicznych w czasie lockdownu stwarzają więc potencjalne źródło dla bakterii Legionella spp. Rozpoczęcie wykorzystywania wody po czasie okresowego zamknięcia budynków użyteczności publicznej stanowi dość duże zagrożenie. Do infekcji dochodzi drogą kropelkową w wyniku wdychania zanieczyszczonego wodnego aerozolu o średnicy cząstek mniejszej niż 5 µm lub też w wyniku aspiracji wydzieliny dróg oddechowych z nosogardzieli. Zakres objawów klinicznych zakażenia Legionella spp. jest szeroki, poczynając od bezobjawowych infekcji poprzez zespół grypopodobny, aż do ciężkiego zapalenia płuc połączonego z niewydolnością wielonarządową i śmierci. Za najbardziej chorobotwórcze są uznawane pałeczki z gatunku Legionella pneumophila.

Legionella spp. były często wykrywane w systemach wodnych budynków, które funkcjonują jako część systemu dystrybucji wody pitnej. Te systemy charakteryzują się wysokim stosunkiem powierzchni do objętości, stagnacją wody, obecnością różnych materiałów hydraulicznych i połączeń, zmienną temperaturą oraz prędkością przepływu wody, zróżnicowanym stężeniem pozostałości środka dezynfekującego oraz tworzeniem wodnych aerozoli.