Piwo i jego bogata historia. Piwo jest napojem niskoalkoholowym otrzymywanym w wyniku drożdżowej fermentacji brzeczki przygotowanej ze słodowanego jęczmienia lub pszenicy, wody a także, choć nie zawsze, chmielu. Do przygotowania brzeczki mogą być również używane pewne ilości zbóż niesłodowanych, np. ziarno kukurydzy czy ryż. Obecnie na rynku można spotkać także piwa bezalkoholowe, warzone w niemal tradycyjny sposób. Produkcja niektórych z nich polega na tym, że fermentacja drożdżowa jest przerywana w ściśle określonym momencie, przez co nie dopuszcza się do wytworzenia alkoholu. Umożliwia to zachowanie w piwie bezalkoholowym wszystkich związków występujących w tradycyjnym piwie alkoholowym, a także jego charakterystycznego smaku.
Możliwe, że piwo warzono jeszcze przed rewolucją neolityczną, czyli stopniowym procesem przechodzenia ludzkości od łowiectwa-zbieractwa i koczownictwa do produkcji żywności, czyli rolnictwa i hodowli, oraz do osiadłego trybu życia. Stwierdzono, że proces ten pojawił się w kilku miejscach na świecie pomiędzy 9000 i 7000 p.n.e. i uważany jest za punkt zwrotny we wczesnej historii ludzkości. Takie doniesienia wynikają z faktu, iż w tym czasie były już dostępne, w wystarczających ilościach, wszystkie materiały fermentacyjne niezbędne do warzenia piwa. Jednakże, niektóre z najwcześniejszych dowodów na produkcję i konsumpcję piwa pochodzą z Chin i datowane są na ponad 7000 lat p.n.e.
Z innych doniesień wiadomo, że piwo warzone było na początku piątego tysiąclecia p.n.e. przez ludność w południowej Mezopotamii, w regionie znanym jako Sumeria obejmującym żyzny region między rzekami Tygrys i Eufrat. Również w Mezopotamii, podczas wykopalisk archeologicznych, znaleziono glinianą tabliczkę zawierającą jedną z najstarszych znanych receptur piwa, datowaną na 6000 lat p.n.e. Sumerowie rozumieli wartość piwa i używali go jako formy waluty. Około 3500 lat p.n.e. w sumeryjskim mieście Uruk, jednym z pierwszych nowoczesnych miast, w których produkcja zboża stopniowo rosła dzięki żyznej glebie i wprowadzeniu ulepszonych metod uprawy, ludzie handlowali zbożem i piwem w zamian za inne, rzadsze surowce naturalne, takie jak drewno, metale, a nawet kamienie szlachetne.
W drugim tysiącleciu p.n.e., po upadku imperium sumeryjskiego, żyzną Mezopotamią zaczęli rządzić Babilończycy, dla których piwo było na tyle ważne, że ustanawiali prawa chroniące i konserwujące sposoby jego warzenia. Około 3000 lat p.n.e., produkcja piwa rozpoczęła się w starożytnym Egipcie, również z tego okresu pochodzą najwcześniejsze wzmianki o produkcji piwa w Europie. Nie jest jednak jasne, czy Europejczycy sami odkryli proces fermentacji czy też bazowali na wiedzy przywiezionej z Bliskiego Wschodu.
Warzenie piwa znamy od tysiącleci – co więc można patentować?
Wydawać by się mogło, że w przypadku tak starej tradycji, wszystko co możliwe, zostało już wynalezione i udokumentowane. Nic bardziej mylnego, w urzędach patentowych wciąż składane są nowe zgłoszenia dotyczące sposobów warzenia piwa. Ze względu na zapotrzebowanie rynkowe, duża część tych zgłoszeń dotyczy sposobów warzenia piwa bezalkoholowego. Choć piwa bezalkoholowe przypominają smakiem piwo tradycyjne, wciąż istnieje zapotrzebowanie na udoskonalanie sposobu ich wytwarzania, dzięki któremu uzyska się smak i jakość piwa pomimo zmniejszonej zawartości alkoholu, przy jednoczesnym obniżeniu kosztów produkcji.
Sposób jest jedną z możliwych do opatentowania kategorii wynalazku. Słownik języka polskiego definiuje go jako „określony tryb postępowania, forma wykonania czegoś”, inaczej „to, co umożliwia osiągnięcie lub wykonanie czegoś”. Zgodnie z ustawą Prawo Własności Przemysłowej „Patent na wynalazek dotyczący sposobu wytwarzania obejmuje także wytwory uzyskane bezpośrednio tym sposobem”. Zatem, w przypadku opatentowania sposobu warzenia piwa, automatycznie opatentowane jest również piwo wytworzone za pomocą tego sposobu.
Przykłady patentowania sposobu warzenia piwa
Na przykład, w zgłoszeniu międzynarodowym WO2021092303A1, ujawniono sposób warzenia piwa bezalkoholowego. Sposób ten obejmuje podgrzanie wody, dodanie do niej wybranych składników, w tym co najmniej jednej soli lub co najmniej jednego kwasu, zagotowanie wody, dodanie wybranego chmielu w celu uzyskania naparu wodnego, schłodzenie go, dodanie do naparu wybranego procentu brzeczki o wysokim krausingu, umożliwienie brzeczce zakończenia cyklu fermentacji w celu wytworzenia produktu bazowego, rozcieńczenie produktu bazowego o określony procent, aby w ten sposób wytworzyć ABV do lub poniżej 0,5%, i dodanie do produktu bazowego co najmniej jednego środka aromatyzującego w celu wytworzenia piwa bezalkoholowego.
Dzięki takiemu kontrolowanemu cyklowi fermentacji unika się konieczności usunięcia alkoholu, co jest procesem bardzo kosztownym i wymagającym odpowiedniego sprzętu. Ponadto, ukończenie pełnego procesu fermentacji umożliwia uzyskanie smaku osiąganego w zwykłych procesach warzenia piwa.
Innym ciekawym podejściem do patentowania sposobu warzenia piwa jest sposób ujawniony w zgłoszeniu europejskim nr EP 3 808 832 A1. W zgłoszeniu tym ujawniono nowy sposób fermentacji wykorzystywany do wytwarzania piwa lub napoju zawierającego piwo, o zwiększonej zawartości antyoksydantów. Ujawniono również nieterapeutyczne zastosowanie takiego piwa, w celu uzyskania efektu antyoksydacyjnego, a także zastosowanie w sposobie wywoływania u człowieka efektu kardioprotekcyjnego i/lub neuroprotekcyjnego, i/lub antyoksydacyjnego, korzystnie przez ochronę cząstek lipoprotein o niskiej gęstości (LDL) przed uszkodzeniem oksydacyjnym i/lub przez poprawę funkcji śródbłonka, i/lub przez zwiększenie poziomu cholesterolu HDL u człowieka. Twórcy wynalazku nieoczekiwanie stwierdzili, że dostarczanie antyoksydantów w piwie zapewnia ich zwiększoną biodostępność w ludzkim ciele.
Powyżej przedstawiono jedynie przykłady najnowszych, opublikowanych zgłoszeń dotyczących sposobów warzenia piwa. Jak można zauważyć dziedzina ta, pomimo niezwykle długiej historii, wciąż się rozwija i pozostawia twórcom szerokie pole do opracowywania i zgłaszania nowych rozwiązań.
Literatura:
- Poelmans i Swinnen, A Brief Economic History of Beer, The Economics of Beer, 2012, doi: 10.1093/acprof:oso/9780199693801.003.0001;
- WO2021092303A1
- EP 3 808 832 A1
Polecamy inne autorskie opracowania eksperckie z Patpolu:
