Modelowym i właściwie jedynym w Polsce przykładem praktycznego zastosowania opakowania wielokrotnego użytku przez producentów jest butelka zwrotna. Obecnie na tak szeroką, ogólnopolską skalę wykorzystywana jest wyłącznie w browarnictwie. System kaucyjny wdrożony przez firmy piwowarskie jest nieobowiązkowy, jednak jego zasięg i efektywność są nie do przecenienia. Rocznie ponad 90% butelek wraca do browarów, jest ponownie napełnianych i trafia z powrotem na rynek. Wobec bieżących wyzwań środowiskowych, butelkę zwrotną śmiało można nazwać opakowaniem przyszłości. Dzięki niej udaje się zapobiec zużyciu surowców, zmniejszyć ilość odpadów i ograniczyć emisję gazów cieplarnianych.
Jedyny w Polsce powszechny system butelki zwrotnej
Roczna sprzedaż piwa w naszym kraju sięga 38 mln hl, z czego prawie połowa (45%) dostępna jest w szklanych butelkach zwrotnych. Jak ogromna to skala zrozumiemy, gdy hektolitry przeliczymy na butelki. Okaże się wówczas, że liczba butelek zwrotnych wykorzystywanych przez branżę piwowarską w ciągu roku to około 3,4 mld sztuk. Aby je pomieścić, potrzebnych byłoby aż 170 milionów skrzynek! Wiedząc, że ponad 90% butelek zwrotnych wraca do browarów do ponownego napełnienia, dostrzegamy efektywność tego systemu.
„System opakowań wielokrotnego użytku, wdrożony na największą skalę przez członków ZPPP Browary Polskie, jest nie tylko inicjatywą dobrowolną, ale też w całości finansowaną przez poszczególne firmy. Firmy ponoszą koszty związane ze zbiórką butelek, transportem do browarów, segregacją, a następnie czyszczeniem. Potrzebna jest też przestrzeń do składowania nadwyżek opakowań zwrotnych poza sezonem piwnym. Nasi członkowie podejmują jednak te wyzwania, gdyż traktują szklaną butelkę jako jedno z najbardziej ekologicznych rozwiązań z punktu widzenia zmniejszenia ilości odpadów opakowaniowych.”
Bartłomiej Morzycki, dyrektor generalny Związku Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie, który reprezentuje największe podmioty branży piwowarskiej działające na polskim rynku.
Najbardziej przyjazna dla środowiska
Wyjątkowość butelki zwrotnej polega na tym, że zachowuje ona swoją pełną wartość po wykorzystaniu przez konsumenta. Zamiast trafić do odpadów lub recyklingu, wraca do producenta. Po uzdatnieniu nadaje się do ponownego napełnienia i wprowadzenia do sprzedaży. Średni cykl życia butelki zwrotnej, obejmujący liczbę możliwych napełnień, z uwzględnieniem właściwości technologicznych butelki, wynosi od 15 do nawet 26 razy. Oznacza to, że szklana butelka zwrotna może zastąpić średnio około 20 butelek bezzwrotnych. Eliminuje to konieczność wyprodukowania nowego opakowania i redukuje emisję dwutlenku węgla, zużycie energii elektrycznej i surowców. Ślad węglowy butelki zwrotnej w porównaniu do jednorazowej ma się średnio jak 1 : 5.
Pole do poprawy
Mimo wysokiej efektywności, rocznie na rynku ok. 8-10% butelek jest traconych. Butelki, które mogłyby obiegać cykl dwudziestokrotnie, napełniane są średnio 9 razy. Oznacza to, że na rynek trzeba wprowadzać około 100 tys. ton szkła w miejsce utraconych butelek zwrotnych. Co stoi na przeszkodzie do pełnego wykorzystania rotacyjności butelek? Newralgicznym momentem okazuje się oddanie pustej butelki do sklepu. Jedno z najbardziej ekologicznych zachowań wciąż jest postrzegane jako czynność nieco kłopotliwa. Najczęściej spotykaną przeszkodą dla zwrotu butelki jest wymaganie przez sprzedawców okazania dowodu zakupu czyli np. paragonu. Sprzedawcy z kolei skarżą się na brak miejsca do przechowywania nadmiaru zwróconych butelek, a także na niekorzystne przepisy podatkowe. Od lat brakuje systemowych rozwiązań, które odpowiadałyby na te problemy.
Jeśli Państwo stworzy korzystne warunki, które będą zachęcać przedsiębiorców do implementacji i rozwoju takiego systemu, możliwe, że do browarników dołączą także inne branże. Wiele zależy od tego, czy w Polsce wdrożona zostanie właściwa idea postępowania z odpadami opakowaniowymi – najpierw zapobiegać ich powstawaniu, a dopiero później poddawać recyklingowi czy innym procesom odzysku.
