Poszukując odpowiedzi na pytanie: Jakie obowiązki powinien spełnić podmiot uczestniczący w transporcie lądowym napojów alkoholowych? logicznym wydaje się analizowanie przede wszystkim regulacji z zakresu prawa żywnościowego. Niemniej w niektórych przypadkach zastosowanie znajdą nie tylko obowiązki wynikające z przepisów prawnożywnościowych, ale też z regulacji odnoszących się do transportu towarów niebezpiecznych, w tym w szczególności umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) oraz Ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 643).
Do jakich napojów alkoholowych należy dodatkowo stosować regulacje z zakresu transportu lądowego towarów niebezpiecznych
Podstawowym kryterium decydującym o tym, czy napój alkoholowy będzie podpadać pod regulacje z zakresu transportu towarów niebezpiecznych jest zawartość objętościowa alkoholu w tym napoju. Produkty o zawartości alkoholu niższej niż 24% objętościowo będą transportowane wyłącznie na zasadach określonych w przepisach prawa żywnościowego, gdyż zgodnie z warunkiem szczegółowym określonym w dziale 3.3 pkt. 3.3.1 ppkt. 144 umowy ADR „roztwory wodne zawierające nie więcej niż 24% objętościowych alkoholu nie podlegają przepisom ADR”.
Jeśli zaś chodzi o „mocniejsze” alkohole, to co do zasady są one kwalifikowane jako materiały zapalne ciekłe, niestwarzające zagrożenia dodatkowego i przedmioty zawierające takie materiały, klasa 3 umowy ADR, kod F1, kategoria 3065 „NAPOJE ALKOHOLOWE”, w której rozróżnia się dwie podgrupy – „NAPOJE ALKOHOLOWE zawierające więcej niż 70% objętościowych alkoholu” oraz „NAPOJE ALKOHOLOWE zawierające więcej niż 24%, lecz nie więcej niż 70% objętościowych alkoholu”.
Warto jednak podkreślić, że taka kwalifikacja także nie zawsze wiąże się z koniecznością spełniania wymagań wynikających z umowy ADR oraz ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych. Tak napoje cechujące się zawartością alkoholu od 24 do 70% objętościowo są zaliczane do III grupy pakowania i znajdują wobec nich zastosowanie warunki szczegółowe z działu 3.3 pkt. 3.3.1 ppkt. 145 umowy ADR, w myśl którego „Napoje alkoholowe zaliczone do III grupy pakowania, przewożone w naczyniach o pojemności nie większej niż 250 litrów, nie podlegają przepisom ADR”. Zatem jeśli napoje alkoholowe, będące produktem finalnym i zawierające poniżej 70% alkoholu, będą transportowane w naczyniach o maksymalnej pojemności 250 litrów, to wobec nich również należy stosować wyłącznie wymagania co do transportu żywności.
Jeśli zaś napój alkoholowy:
a) zawiera objętościowo powyższej 24% alkoholu i jednocześnie
b) nie jest transportowany w naczyniach o pojemności wyłączającej stosowanie umowy ADR (do 250 litrów)
to oprócz obowiązków wynikających z przepisów prawa żywnościowego należy spełnić także obowiązki nakładane przez umowę ADR oraz ustawę o przewozie towarów niebezpiecznych.
Podpadam pod umowę ADR i ustawę o transporcie towarów niebezpiecznych – co teraz?
Zakres wymagań z umowy ADR i ustawy o transporcie towarów niebezpiecznych dla transportu napojów alkoholowych zależy od wielu czynników, takich jak np. grupa pakowania alkoholu, jego przewożona ilości czy też etap wytwarzania, na którym to przemieszczanie ma miejsce. W pierwszej kolejności należałoby zatem przeanalizować sam napój wraz z towarzyszącą mu dokumentacją oraz szczegóły działalności w zakresie jego przemieszczania i w oparciu o te dane – ustalić dokładny wykaz obowiązków, jakie obowiązują w tym konkretnym przypadku.
Zazwyczaj w przypadku transportu towarów zaliczanych do kategorii 3 wymagane są m.in. następujące dokumenty:
1. Dokument przewozowy ADR
2. Instrukcje pisemne zgodne z ADR
3. Zaświadczenie ADR dla kierowcy
4. Świadectwo dopuszczenia pojazdu do przewozu ciekłych materiałów zapalnych
Także sam pojazd i tara, w jakiej są przewożone towary niebezpieczne musi spełniać szereg wymagań szczegółowych, w tym być odpowiednio oznakowania. Tak przykładowo do transportu napojów alkoholowych przewożonych jako półprodukt w procesie produkcyjnym i zawierających objętościowo do 70% alkoholu można używać drewnianych beczek o pojemności od 250 o 500 litrów, o ile oprócz ogólnych wymagań dla opakowań wykorzystywanych do materiałów niebezpiecznych spełnione są następujące kryteria:
a) beczki są sprawdzone i uszczelnione przed napełnieniem;
b) w beczkach zapewniono wolną przestrzeń wynoszącą nie mniej niż 3% ich pojemności i umożliwiającą rozszerzanie się cieczy;
c) beczki są przewożone z czopami skierowanymi do góry;
d) beczki są przewożone w kontenerach spełniających wymagania Konwencji CSC. Każda beczka drewniana powinna być zamocowana w łożu i zaklinowana w odpowiedni sposób, tak aby zapobiec jej przemieszczaniu się podczas przewozu.
Oprócz powyższego na uczestnikach przewozu towarów niebezpiecznych spoczywa szereg obowiązków ewidencyjno- informacyjnych, w tym przede wszystkim:
a) Obowiązek złożenia do Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego rocznego sprawozdania z działalności w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych oraz czynności z nim związanych,
b) Obowiązek informowania organu o awariach.
Prowadzenie działalności w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych może też wiązać się z koniecznością dodatkowego wyznaczenia lub zatrudnienia osób specjalizujących się w przewozie towarów niebezpiecznych (np. doradcy ds. bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych).
Warto jednak pamiętać, że od poszczególnych obowiązków istnieją wyjątki i w zależności od specyfiki działalności spełnianie niektórych wymagań może nie być konieczne.
Autor: Maria Pawłowska, prawniczka, specjalistka w zakresie prawa żywnościowego i paszowego, KDCP Legal Rutkowski & Wspólnicy, http://kdcp.pl
