Poniżej prezentujemy wnioski Raportu Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji pt POLSKIE PERSPEKTYWY GOSPODARCZE. TRENDY I SCENARIUSZE. Raport pod redakcją prof. dr hab. Konrad Raczkowskiego
I. Globalny polikryzys gospodarczy w latach 2018-2023, zapoczątkowany oficjalną wojną handlową Stanów Zjednoczonych z Chinami, wytworzył nowe szanse i zagrożenia dla gospodarki światowej, które będą utrzymywały nierównomierne osłabienie poszczególnych gospodarek na świecie, głównie poprzez a) kontynuowaną wojnę zastępczą spowodowaną inwazją Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, b) presję inflacyjną, c) restrykcyjne warunki kredytowe, d) zmiany w globalnych łańcuchach produkcji i destynacji bezpośrednich inwestycji zagranicznych oraz e) kryzys zadłużenia w sferze finansów publicznych.
II. Głównym wyzwaniem dla społeczności biznesowej w 2023 roku wg Global Economic Survey2 są przedłużające się napięcia geopolityczne i niestabilność. Wysoka inflacja zajmuje drugie miejsce, odzwierciedlając rosnące ceny żywności i energii, które nie przekładają się na światowe dynamiki spadku cen surowców rolnych, a w odniesieniu do rynku energii – ceny w Polsce są wyższe niż średnia UE zarówno na kontraktach terminowych, jak i na rynku SPOT.
III. Płace minimalne będą wzrastać w latach 2023-2024, co będzie miało przełożenie na wzrost inflacji, jednocześnie wywierając presję na koszty pracodawców. Kwestia przyciągnięcia oraz zatrzymania pracownika, przy relatywnie niskim bezrobociu, będzie jednym z największych problemów pracodawców.
IV. Przewiduje się, że wzrost realnego PKB w Polsce spowolni do 0,9% w 2023 roku, z możliwą korektą w górę, a następnie odbije do 2,1%-2,4% w 2024 roku.
V. W Polsce w 2022 roku funkcjonowało 988,8 tys. aktywnych podmiotów handlowo-usługowych, z czego 969,7 tys. zatrudniało do 9 pracowników, a 781,7 tys. zaliczono do sektora usług. Jednocześnie sprzedaż detaliczna w Polsce wyniosła 1908,0 mld złotych, a całkowita liczba punktów sprzedaży handlowo-usługowej przekroczyła 1,53 mln placówek.
VI. W 2022 roku wartość eksportu ogółem towarów rolno-spożywczych z Polski wyniosła 47,6 mld euro (223 mld zł) i była o 26,7% wyższa niż w roku 2021. Jednocześnie 74% wartości polskiego eksportu rolnego przypada na kraje Unii Europejskiej, a struktura towarowa eksportu rolno-spożywczego do głównych grup zaliczała: mięso i jego przetwory (20%), ziarno zbóż i przetwory (14%), tytoń i jego przetwory (9%) oraz produkty mleczne (7%) i cukier i wyroby cukiernicze (7%).
VII. Dla stabilności makroekonomicznej polskiej gospodarki do 2021 roku najważniejszą zmienną była relacja deficytu budżetowego do PKB, a najmniej istotną kategorią był ogólny poziom cen energii. Od 2022 sytuacja uległa diametralnej zmianie, zaliczając do najbardziej istotnych czynników: ogólny poziom cen energii (0,509), dynamikę wzrostu PKB (0,431), relację deficytu budżetowego do PKB (0,361), stopę bezrobocia (0,292), relację salda obrotów bieżących do PKB (0,107) oraz stopę inflacji (0,139).
Wyzwania dla handlu 2023
Ograniczenia związane z COVID-19, wojna w Ukrainie, największy od lat 70. XX wieku kryzys energetyczny oraz galopująca inflacja przyczyniły się do spowolnienia globalnej i europejskiej gospodarki.
Trwająca od blisko 1,5 roku wojna w Ukrainie zmieniła otoczenie gospodarcze i społeczne handlu. Handel sprostał wyzwaniu zaspokojenia popytu wynikającego z obecności w Polsce kilku milionów uchodźców, głównie kobiet z dziećmi.
Sieci handlowe zrzeszone w POHiD przekazały na rzecz uchodźców pomoc finansową i rzeczową o wartości 500 mln złotych.
Sektor handlu mierzy się z jednej strony ze wzrostem kosztów w łańcuchu dostaw, a z drugiej ze spowolnieniem konsumpcji, wynikającym ze słabnącej siły nabywczej konsumentów. Wg GUS z kwietnia br. spadek sprzedaży wyniósł 7,3 proc. rdr.
Sondaże niezależnych ośrodków badawczych wskazują, iż 70 proc. Polaków ogranicza wydatki na życie, w tym na żywność. W grupie osób o najniższych dochodach na jedzeniu oszczędza już 66 proc.
Rośnie skala tzw. bieda-kradzieży w sklepach. Statystyki Policji za 2022 rok mówią o wzroście 30 proc. rdr. i o 60 proc. w porównaniu z 2020 r.
Sieci handlowe i stabilizacja rynku
Od początku pandemii, a zwłaszcza od wybuchu wojny w Ukrainie, sieci handlowe realizują politykę cenowo-promocyjną, wdrażają ogólnopolskie kampanie antyinflacyjne programy lojalnościowe, poszerzają asortyment marek własnych. W ten sposób chronią polskie rodziny przed ubóstwem żywnościowym, w wielu przypadkach zapobiegając stygmatyzacji i wykluczeniu społecznemu.
Branża konsekwentnie realizuje politykę „niskich cen” i w istotny sposób wpływa na stabilność cen na polskim rynku. Dzięki skali biznesu, wolumenom zakupowym, skracaniu łańcuchów dostaw, poprawie efektywności energetycznej oraz niskim marżom, ceny detaliczne utrzymywane są na możliwie najniższym poziomie.
Ceny żywności w Polsce należą do najbardziej konkurencyjnych w skali Unii Europejskiej, co potwierdza raport McKinsey, opracowany we współpracy z EuroCommerce.
Handel zmaga się z wysokimi kosztami prowadzenia działalności, które są konsekwencją m.in.: wzrostu cen surowców i nośników energii, rekordowej inflacji oraz zakłóceń i presji kosztowej w łańcuchu dostaw.
Sieci handlowe angażują znaczące środki finansowe w implementację nowych technologii i innowacyjnych rozwiązań w zakresie automatyzacji i robotyzacji.
Polityka oszczędzania energii, optymalizacja efektywności energetycznej budynków i urządzeń, inwestycje w odnawialne źródła energii pozwalają ograniczać koszty zużycia energii i zmniejszać ślad węglowy. Sieci handlowe podejmują systemowe działania na rzecz stworzenia sprawnie funkcjonującego systemu gospodarki obiegu zamkniętego. W wielu sklepach ruszyły już pilotażowe projekty, stanowiące zalążek systemu kaucyjnego, m.in. innowacyjne rozwiązania takie, jak butelkomaty w punktach sprzedaży.
Sklepy w istotny sposób wpływają na ograniczenie skali marnowania żywności. Dzięki projektom i kampaniom edukacyjnym budują świadomość ekologiczną konsumentów.
Sieci handlowe znajdują się w gronie największych płatników CIT w Polsce, plasują się na drugim miejscu pod względem wielkości uiszczanych danin. Za 2021 rok zapłaciły 3,1 mld zł podatku CIT i 2,6 mld zł podatku handlowego. W 2022 wartość samego tylko podatku handlowego zapłaconego przez sieci wzrosła już do 3,3 mld zł.
