System kaucyjny wymaga poprawy! Konferencja prasowa (nasza relacja)

W poniedziałek 4 marca w Polskiej Agencji Prasowej w Warszawie odbyła się konferencja prasowa pt. „System kaucyjny do poprawki! Propozycje kluczowych zmian do ustawy wprowadzającej system kaucyjny na opakowania po napojach w Polsce”. Aktywny udział w debacie wzięli Andrzej Gantner z Polskiej Federacji Producentów Żywności Związku Pracodawców, Bartłomiej Morzycki ze Związku Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego – Browary Polskie, Dariusz Lizak z Krajowej Izby Gospodarczej “Przemysłu Rozlewniczego”, Barbara Groele z Krajowej Unii Producentów Soków, Jakub Bińkowski ze Związku Przedsiębiorców i Pracodawców, Piotr Wołejko z Federacji Przedsiębiorców Polskich oraz Maciej Ptaszyński z Polskiej Izby Handlu.

Już na wstępie konferencji Andrzej Gantner zaznaczył, że organizacje reprezentujące branżę napojową oraz handel detaliczny popierają wprowadzenie systemu kaucyjnego w Polsce, lecz nie jest możliwe efektywne wdrożenie go w myśl tzw. ustawy kaucyjnej od 1 stycznia 2025 roku.

Podczas konferencji podniesiono główne postulaty branży. Pierwszym z nich jest przesunięcie na 1 stycznia 2026 roku obowiązku realizacji zbiórki w ramach systemu kaucyjnego z uwagi na zapisy w ustawie dyskryminujące liderów rynku napojowego. Maciej Ptaszyński podkreślił, że do Polskiej Izby Handlu docierają głosy, że przedstawiciele małych i średnich przedsiębiorstw nie wiedzą jak przygotować się do wprowadzenia systemu. Bartłomiej Morzycki dodał, że w innych krajach takie systemy wdraża się zwykle przez 2-3 lata, a w Polsce dano przedsiębiorcom na przygotowanie i wdrożenie około 14 miesięcy, co jest nierealne z racji różnych interpretacji ustawy o systemie kaucyjnym. Barbara Groele również podzielała obawy swoich przedmówców i zwróciła uwagę na konsumentów, którzy nie mogą być wprowadzani w błąd i muszą dokładnie wiedzieć, gdzie mogą oddać opakowania po napojach oraz jaką kwotę za nie uzyskają. Zaznaczyła także, że w przy niskich marżach w branży soków i nektarów, wysokie koszty wprowadzenia systemu kaucyjnego przełożą się na wyższe koszty soków, co spowoduje spadek konsumpcji. Jakub Bińkowski dodał, że przesunięcie terminu o jeden rok pomogłoby uniknąć ryzyka wysokich kar nakładanych na przedsiębiorstwa w razie uchybień.

Kolejną poruszaną kwestią był brak w ustawie podstawy prawnej dla wyłączenia podatku VAT od kaucji naliczanej przez Detalistę, co grozi obarczeniem konsumenta zapłatą dodatkowych 23% podatku bądź płacenia tego podatku przez sklepy detaliczne bez możliwości odzyskania go. Przy 90% sprawności systemu kaucyjnego polskie społeczeństwo zapłaciłoby w takiej sytuacji 2,8 mld złotych podatku. Maciej Ptaszyński podkreślał, że niezależnie czy mowa o butelkach PET, puszkach czy opakowaniach wielorazowych, kaucja absolutnie nie powinna być objęta podatkiem VAT. Wyrażono także niepokój w sprawie produkcji etykiet, gdyż wciąż nie wiadomo, jakie informacje drukować na opakowaniach, na których musi widnieć wyraźna informacja z wysokością kaucji.

Następny postulat odnosił się do wyłączenia z zakresu systemu kaucyjnego odpadów opakowaniowych po produktach mlecznych. Tu Maciej Ptaszyński ostro zasygnalizował, że jest to problem natury sanitarnej, gdyż składowanie nieumytych opakowań po mleku jest ufundowaniem bomby biologicznej w każdym sklepie, w którym byłyby zbierane. Dodał także, że w Unii Europejskiej są kraje, w których opakowania te wyłączone są z systemu kaucyjnego i nie spowodowało to załamania jego funkcjonowania. Dariusz Lizak zwrócił uwagę na wzrost kosztów przetwarzania recyklatu w przypadku mieszania opakowań po produktach mlecznych z opakowaniami mniej zanieczyszczonymi, na przykład po wodzie.

Ostatni poruszany postulat dotyczył zachowania obecnie funkcjonujących systemów kaucyjnych na butelkę szklaną wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra. Bartłomiej Morzycki podkreślał, jak ważne dla branży piwowarskiej są butelki szklane, które tak naprawdę nie są odpadem. Efektywność obecnie funkcjonującego systemu waha się w 90%, ponieważ do producentów wracają w każdym przypadku albo puste opakowania albo kaucja. Producentów zapewniano, że dorobek w tej branży zostanie uszanowany a obecnie funkcjonujące systemy będą rozwijane i wspierane, zaś ustawa zakłada, że od 1 stycznia 2025 roku będą jednak działać w myśl nowych zasad. Według Morzyckiego ustawa ta rozmontowuje system wypracowany dla opakowań wielokrotnego użytku oraz wypacza sens stosowania tego typu opakowań.

W części podsumowującej Andrzej Gantner przypomniał, że wszyscy chcą wprowadzenia systemu kaucyjnego w Polsce, jednak wymaga on ścisłej współpracy rządu z przedsiębiorcami i tym samym wprowadzenia poprawek do ustawy.