5 kwietnia 2024 r. wejdzie w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 marca 2024 r. w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności (Dz. U. poz. 420), które uchyla dotychczasowe rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności.
W nowym rozporządzeniu określone zostały:
1. środki spożywcze, do których są obligatoryjnie dodawane witaminy i składniki mineralne;
2. poziomy lub maksymalne poziomy witamin i składników mineralnych;
3. wykaz substancji innych niż witaminy i składniki mineralne zakazanych w produkcji środków spożywczych.
Sól pozostaje jodowana
Tak samo jak dotychczas, do tłuszczów (z wyjątkiem masła, masła o zawartości ¾ tłuszczu, masła półtłustego i tłuszczu mlecznego do smarowania) obligatoryjne pozostaje dodawanie witaminy A i witamina D. Nie zmienia się również obowiązek w zakresie jodowania soli przeznaczonej do bezpośredniego spożycia przez ludzi. Powinna być ona wzbogacana jodkiem lub jodanem potasu.
Warto przypomnieć, że obowiązkowe wzbogacanie żywności ma na celu zapobieganie i wyrównywanie stwierdzonego niedoboru jednego lub więcej składników odżywczych w całych populacjach lub określonych grupach ludności.
Wykaz substancji zakazanych do stosowania w środkach spożywczych
Nowością wprowadzoną rozporządzeniem jest załącznik, w którym ustanowiono wykaz substancji zakazanych do stosowania w środkach spożywczych (innych niż witaminy i składniki mineralne). Warto jednak pamiętać, że poza tą regulacją, trzeba mieć również na uwadze ustanowiony w załączniku III rozporządzenia nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady wykaz substancji, których stosowanie w żywności jest zakazane, ograniczone lub podlega kontroli.
Dodawane witaminy i składniki mineralne – musi być „znacząca ilość”
Dodanie do żywności witaminy lub składnika mineralnego musi powodować obecność tej witaminy lub tego składnika mineralnego w żywności przynajmniej w ilości znaczącej. Nowe rozporządzenie Ministra Zdrowia dostosowuje wreszcie przepisy dotyczące znaczącej ilości witamin i składników mineralnych do prawodawstwa unijnego.
W dotychczasowym krajowym rozporządzeniu ilość znaczącą dla wszystkich produktów ustalono na 15% referencyjnych wartości spożycia. Nie różnicowano wartości w odniesieniu do napojów i produktów innych niż napoje. Jednocześnie z przepisów unijnych (rozporządzenie nr 1925/2006 w zw. z rozporządzeniem 1169/2011) wynikało, że dla napojów ilość znacząca wynosi 7,5% DRWS. W praktyce powodowało to trudności interpretacyjne dla podmiotów działających w branży napojowej (nie było jasne, którą regulację należy stosować).
Minimalna ilość witamin i składników mineralnych w 100 g lub 100 ml produktu, albo w przeliczeniu na porcję, gdy opakowanie zawiera wyłącznie jedną porcję jest równa znaczącej ilość witamin i składników mineralnych w rozumieniu załącznika XIII do rozporządzenia nr 1169/2011. Oznacza, to że:
a) przypadku napojów ilością znaczącą jest 7,5% DRWS,
b) w przypadku produktów innych niż napoje oraz w przeliczeniu na porcję (jeśli opakowanie zawiera tylko jedną porcję) – 15% DRWS.
Co za dużo, to niezdrowo
Nadmierne spożycie witamin i składników mineralnych może wywołać niekorzystne dla zdrowia skutki. Dlatego też łączna ilość dodanych witamin i składników mineralnych musi być taka, aby normalne spożycie żywności (w ramach zróżnicowanej diety) było dla konsumenta bezpieczne.
Zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia maksymalna ilość dodawanych składników wynosić powinna nie więcej niż 50 % referencyjnych wartości spożycia (dla witaminy C i folianów, ze względu na straty zachodzące podczas procesu przygotowywania żywności, 100 % RWS).
Dodatek witamin i składników mineralnych w ilości przekraczających tę ilość może nieść ze sobą zmianę kwalifikacji produktu – np. na suplement diety i podlegać szczegółowym regulacjom dla tej kategorii żywności.
Treść omawianych aktów prawnych dostępna jest tutaj:
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 13 marca 2024 r.
Rozporządzenie nr 1925/2006
Rozporządzenie nr 1169/2011
Autorka: Paulina Szczypkowska, radca prawny, specjalistka prawa żywnościowego i paszowego, szefowa praktyki Food Law w Kancelarii KDCP Rutkowski & Wspólnicy, http://kdcp.pl
